Issız bir ormanda yürüyüşe çıktığınızı hayal edin. Ormanda yemyeşil ağaçların, rengarenk çiçeklerin seyriyle, toprak kokan havada ilerken karşınıza bir aslan çıktığınızı gözünüzün önüne getirin. Bu durumda aklınızdan neler geçer ve neler hissedersiniz? Belki de oradan sakin ve sağlam bir şekilde dönmenin yollarını aramaya başladınız bile.
Son zamanlarda “Psikolojik Sağlamlık” konusu üzerinde çokça yazı yazılır, çokça konuşmalar yapılır oldu. Nedir bu konu bir de beraber bakalım…
Psikoloji camiasında özellikle pozitif psikolojinin; kişinin iyilik haliyle, yaşam doyumunun yüksek olması ve insan doğasının güçlü özelliklerinin anlaşılmasıyla yakından ilgilendiği görülmektedir (Sahranç, 2015). İnsanoğlu yaşamı boyunca günlük streslerden başlayarak büyük ölçekli stresler ve problemlerle karşı karşıya kalabilmektedir. Her bireyin de karşılaştığı problemlere yanıt verme ve onlarla başa çıkma stilleri farklılık göstermektedir. Özellikle zor zamanlardan geçtiğimiz son yıllarda hepimizin sağlam kalma çabası oldukça anlaşılır görünmektedir. Bu sebeple son dönemlerde araştırmacılar için oldukça merak konusu haline gelen “psikolojik sağlamlık” kavramı, zorluklar karşısında uyumlanabilme becerisi olarak tanımlanabilmektedir (Masten, 2014a). Bir başka tanımda ise, kişilerin önemli sıkıntılar ve riskler karşısında fiziksel ve ruhsal sağlığını koruyucu başa çıkabilme becerilerine işaret etmektedir (Lee & Cranford, 2008). Yapılan araştırmalar incelendiğinde; rahat bir mizaç, özgüven, planlama becerileri ve aile içinde ve dışında destekleyici bir ortama sahip olmanın psikolojik sağlamlık için koruyucu faktörler olduğu düşünülmektedir(Fletcher&Sarkar,2013) Psikolojik sağlamlığın bileşenlerini incelediğimizde, esneklikkavramını görmekteyiz. Esnekliğin vurguladığı şey, aslında olumsuz duygulanımları hissetmemek değil; o olumsuz duygulanımları deneyimleyebilmek, o duygularda kalabilmektir. Bununla beraber psikolojik dayanıklığı yüksek bireylerin planlarını gerçekçi ve ulaşılabilir zeminde oluşturduklarından söz edilmektedir. Amaçlarına ulaşmada oluşturulan gerçekçi planları etkili bir şekilde yürütürken güçlü iletişim becerilerine sahip olmanın süreç için kolaylaştırıcı bir faktör olduğu üzerinde durulmaktadır. Ek olarak, bu sürece duygularını anlama, anlamlandırma ve düzenleme becerilerinin de olumlu katkısı olduğundan bahsetmek mümkündür.
Son yıllarda yapılan çalışmalar psikolojik sağlamlılığın geliştirilebilir, öğrenilebilir olduğu üzerinedir. Peki sağlamlığı geliştirmek nasıl mümkün olabilir?
• İlk olarak, etrafınızda sağlıklı sosyal ilişkiler kurabilecek, destekleyici bağlantılar kurabilmek önemli gözükmektedir. Sizin zor ve stresli zamanlarınızda size şefkatle yaklaşacak, onaylayıcı ve güvenilir birliktelikler oluşturmak yalnız olmadığını hatırlatabilir.
• İkinci olarak, sağlıklı fiziksel yaşam ritmi oluşturmak da önemli sayılmaktadır. Özellikle fiziksel sağlığı olumlu yönde destekleyici sportif faaliyetler ve rutinlerin ruh sağlığına olumlu olarak fayda sağladığı da görülmektedir.
• Üçüncü olarak, kendine bir hedef belirlemek de psikolojik sağlığı geliştirmek için yardımcı olabilmektedir. Hedef oluştururken gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler belirlemenin önemli olduğu görülmektedir. Bazen hedefe varmak için çabalarken yolda gözden kaçan güzellikleri fark etmek bir başka deyişle aslolan yolda olmak olduğunu akılda tutmaktır.
• Son olarak, sağlıklı düşünceler içinde kalabilmek sağlamlığın önemli araçlarından görünmektedir. Stresli yaşam olaylarını algılama biçimi ve nasıl yorumlandığı,olaylara tepki verme ve baş etme stillerini etkilemektedir. Özellikle geçmiş yaşam olaylarından anlamlı dersler çıkarmak, yeni yaşam stresörlerine daha umutlu bakmakve değişiklikleri daha esnekçe kabul etmek problemlere daha sağlıklı yanıtlar bulmanızı kolaylaştıracaktır.
Sonuç olarak, her birey kendi yaşamı içinde büyük ya da küçük ölçekli stresörlere maruz kalmakta, bunlarla farklı şekilde baş etmektedir. Zaman zaman kişinin baş etme kaynakları yolda çözüme ulaşmada yetersiz kaldığında destek almak önemlidir.
Uzm. Kln. Psk. Zeynep AKARSU
KAYNAKÇA
Fletcher, D., & Sarkar, M. (2013). Psychological Resilience. European Psychologist, 18(1), 12–23.
Lee, H. H., & Cranford, J. A. (2008). Does resilience moderate the associations betweenparental problem drinking and adolescents’ internalizing and externalizing behaviours? A study of Korean Adolescents. Drug and Alcohol Dependence, 96, 213–221.
Masten A. S. (2014a). Global perspectives on resilience in children and youth. Child Development, 85(1), 6–2
Comments